Η Ελλάδα ήταν ελεύθερη λύσσας από το 1987 μέχρι τον Οκτώβριο 2012, όταν έγινε διάγνωση λύσσας σε ζώο της άγριας πανίδας (κόκκινη αλεπού), ενώ από τότε έχουν διαγνωστεί περαιτέρω κρούσματα σε άλλες περιοχές της χώρας.

Λύσσα, τρόποι προστασίας και αντιμετώπισης

Ορισμός

Πρόκειται για μια ιογενή λοίμωξη του κεντρικού νευρικού συστήματος, που μεταδίδεται συνήθως μέσω του σάλιου από το δάγκωμα μολυσμένου ζώου. Η λύσσα προσβάλλει όλα τα θερμόαιμα ζώα και βεβαίως και τον άνθρωπο.Στον άνθρωπο η νόσος παίρνει τη μορφή εγκεφαλίτιδας.

Συγκεκριμένα πρόκειται για ιούς του γένους Lyssavirus της οικογένειας Rhabdoviridae.

Χαρακτηριστικά:

-Χαμηλή ανθεκτικότητα

-Ευαισθησία σε απορρυπαντικά, οργανικούς διαλύτες, υπεριώδη ακτινοβολία (ήλιος)

-Θερμοευαίσθητος

-Θερμοκρασία 60°C για 30 λεπτά

-Φορμαλδεΰδη 100°C για 2 λεπτά.

Μετάδοση

Η λύσσα μπορεί να μεταδοθεί όταν μολυσμένο σάλιο, ιστός του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος ή Εγκεφαλονωτιαίο Υγρό διαπερνά το δέρμα ή τον βλεννογόνο ενός ευπαθούς θηλαστικού. Η λύσσα συνήθως μεταδίδεται μέσω δηγμάτων ωστόσο μπορεί να μεταδοθεί με άμεση επαφή των βλεννογόνων ή αμυχών του δέρματος μεμολυσμένο σάλιο.

Έχει αναφερθεί μετάδοση του ιού με την εισπνοή του από περιττώματα συνήθως νυχτερίδων.

Παθογένεια

- Ο ιός παραμένει αρκετές ώρες στο σημείο εισόδου και πολλαπλασιάζεται

-Μεταφέρεται μέσω των περιφερικών νεύρων στο ΚΝΣ και φθάνει στον Εγκέφαλο

-Μέσω του γναθικού κλάδου του τριδύμου νεύρου μεταφέρεται στους σιελογόνους αδένες όπου και πολλαπλασιάζεται ενεργά και απεκκρίνεται με το σίελο

-Ο ιός μπορεί να  απεκκρίνεται με το σάλιο 8-10 ημέρες πριν την εμφάνιση των κλινικών συμπτωμάτων.

Συμπτώματα στα ζώα

Η περίοδος επώασης στα σκυλιά και στις γάτες κυμαίνεται από 10 ημέρες έως 2 ή και περισσότερους μήνες

Συμπτώματα της νόσου μπορεί να είναι:

•Αρχικός λήθαργος, πυρετός, έμετος, ανορεξία

• Προοδευτική εγκεφαλική δυσλειτουργία (αταξία, δυσκολία στη βάδιση, τρόμος, αποπροσανατολισμός, σπασμοί), αδυναμία, παράλυση, δυσκολία στην αναπνοή ή την κατάποση, έντονη σιελλόροια, επιθετικότητα, αυτό-ακρωτηριασμός, μη φυσιολογική συμπεριφορά

Ο θάνατος συνήθως επέρχεται 3-7 ημέρες μετά την έναρξη των συμπτωμάτων

-Σκύλος : Μανιακή και έπειτα καταθλιπτική μορφή της νόσου

-Γάτα: Μανιακή Μορφή

-Παραγωγικά ζώα: Υπερδιέγερση, ξύνουν το έδαφος, βελασμοί, δυσκολία κατάποσης, σιελόρροια , ξαφνικό πέσιμο στο έδαφος, φαρυγγική παράλυση

Συμπτώματα στον άνθρωπο

- Μεγάλη περίοδος επώασης

-Στην αρχή συμπτώματα παρόμοια με αυτά της γρίπης

-Κνησμός, ερεθισμός και πόνος στο σημείο εισόδου του ιού

-Σωματική κατάπτωση, φαρυγγικοί σπασμοί σπασμοί, διαταραχές στον ύπνο

-Δυσλειτουργία της καρδιάς και διαταραχή της αναπνοής

-Πυρετός

-Μεγάλη ευερεθιστότητα, φωτοφοβία και υδροφοβία

-Σε προχωρημένο στάδιο σπασμοί που συνοδεύονται από σιελόρροια και έντονη δίψα

-Παράλυση, απώλεια ψυχικής ισορροπίας καθώς και αίσθησης του περιβάλλοντος

-Θάνατος

Μέτρα για να αποφύγετε πιθανή έκθεση στον ιό της λύσσας

Αποφύγετε την επαφή με ζώα της άγριας πανίδας ή με ζώα που δείχνουν κατά κοινή αντίληψη άρρωστα ή συμπεριφέρονται με ασυνήθιστο τρόπο. Σε τυχόν εντόπιση τέτοιων ζώων, να ειδοποιείται το οικείο τμήμα Κτηνιατρικής,η Θηροφυλακή ή η Δασική υπηρεσία της περιοχής.

Εμβολιάζετε τα κατοικίδιά σας κατά της λύσσας (σκύλοι,γάτ ες ή άλλακατοικίδια ζώα) , σύμφωνα με τις οδηγίες του κτηνιάτρου σας. Ο εμβολιασμός κατά της λύσσας στα ζώα συντροφιάς είναι υποχρεωτικός.

Αποφύγετε την επαφή των κατοικίδιων ζώων σας με ζώα της άγριας πανίδας . Περιορισμός των δεσποζόμενων ζώων σε προστατευμένο χώρο (π.χ. αυλή). Χρήση λουριού περιορισμένου μήκους κατά τη διάρκεια της βόλτας. Εάν ένα κατοικίδιο ζώο δαγκωθεί ή δεχτεί επίθεση από ζώο της άγριας πανίδας ή ζώο με υπερβολικά επιθετική συμπεριφορά ή με εμφανή ασθένεια, να αναφερθεί το συμβάν στον κτηνίατρο που παρακολουθεί το ζώο και στο τοπικό Τμήμα Κτηνιατρικής.

Μην αφήνετε εκτεθειμένα σκουπίδια ή ζωοτροφή,ιδιαίτερα αν υπάρχει παρουσία άγριων ζώων στηνπεριοχή, μπορεί να προσελκύσουν ζώα της άγριας πανίδας.

Τα παιδιά διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο έκθεσης λόγω παρακινδυνευμένης συμπεριφοράς.Δυνητική έκθεσή τους σε ζώο αν δεν παρατηρηθεί άμεσα, μπορεί να μην γίνει αντιληπτή εγκαίρως.

Μέτρα μετά από πιθανή έκθεση στον ιό της λύσσας

Ανταλλάξτε στοιχεία επικοινωνίας με τον ιδιοκτήτη του ζώου (ονοματεπώνυμο, διεύθυνση,τηλέφωνα) σε περίπτωση που είναι δεσποζόμενο και ζητείστε από τον ιδιοκτήτη να μεριμνήσει προκειμένου το ζώο του να εξετασθεί από κτηνίατρο και να τεθεί υπό κτηνιατρική παρακολούθηση (το συντομότερο δυνατόν εντός 24 ωρών).

Ο κτηνίατρος οφείλει να ενημερώσει άμεσα εσάς και τον θεράποντα ιατρό σας για την πρώτη εκτίμηση από την εξέταση του ζώου και για ύποπτα συμπτώματα που τυχόν θα εμφανίσει το ζώο κατά τη διάρκεια της παρακολούθησης.

Συγκρατείστε στη μνήμη σας και περιγράψτε στον θεράποντα και στους επαγγελματίες υγείας τα χαρακτηριστικά του ζώου (είδος, μέγεθος, χρώμα κλπ.), τη συμπεριφορά του, αν πρόκειται για προκλητή επίθεση-φυσιολογική αντίδραση του ζώου σε εξωτερικό ερέθισμα (π.χ. σε, ενόχληση,απειλή, αίσθηση εισβολής στην περιοχή του, σε προσπάθεια να το ταΐσουν ή να το χαϊδέψουν μη επαρκώς γνωστά του πρόσωπα), αν έχει εκδηλώσει και στο παρελθόν επιθετική συμπεριφορά, την τοποθεσία όπου έγινε το συμβάν και πού κατευθύνθηκε το ζώο μετά.

Σε περίπτωση δαγκώματος ή άλλου τραυματισμού από ζώο, αναζητείστε άμεσα ιατρική βοήθεια. Σε περίπτωση που δεν προσέλθετε άμεσα σε ιατρό να εντοπίσετε όλες οι πληγές,πλύνετέ τις καλά με άφθονο νερό και σαπούνι (για 15 λεπτά) ή έστω με νερό, ξεπλύνετε, εφαρμόστε αλκοολούχο («οινόπνευμα») ή ιωδιούχο («ιώδιο») αντισηπτικού και αναζητείστε το συντομότερο ιατρική βοήθεια.

Πηγή:

Κέντρο Ελέγχου & Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕΕΛΠΝΟ)