Χοληστερίνη γενικά

Όπως η υπέρταση, η αυξημένη χοληστερίνη επιταχύνει την αρτηριοσκλήρυνση με αποτέλεσμα να αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών επεισοδίων (κυρίως εμφραγμάτων).

Η χοληστερίνη δεν είναι απλά θέμα σωστής διατροφής, αλλά παράγεται από τον ίδιο τον οργανισμό στο συκώτι και, σε μικρότερο ποσοστό, προσλαμβάνεται με τις τροφές που περιέχουν ζωικά λίπη (αυγά, προϊόντα κρέατος, γαλακτοκομικά προϊόντα, κ.λπ.).

Η αύξησή της οφείλεται τόσο σε διαταραχή του μεταβολισμού του οργανισμού, όσο και σε αυξημένη πρόσληψη ζωικών λιπών με το φαγητό. Σπανιότερα, οφείλεται σε άλλα νοσήματα, όπως σε μειωμένη λειτουργία του θυρεοειδή αδένα (υποθυρεοειδισμός) ή κάποια βλάβη των νεφρών (νεφρωσικό σύνδρομο).

Η αύξηση της χοληστερίνης και των τριγλυκεριδίων δεν προκαλεί κανένα σύμπτωμα.

Τι είναι η καλή και η κακή χοληστερίνη και τι τα τριγλυκερίδια;

Η LDL-χοληστερίνη είναι η λεγόμενη «κακή χοληστερίνη», η οποία διεισδύει στο τοίχωμα των αγγείων (αρτηριών) και έτσι ξεκινάει η διαδικασία της αρτηριοσκλήρυνσης. Η διείσδυση αυτή αυξάνεται όσο περισσότερη LDL-χοληστερίνη υπάρχει στο αίμα.

Αντίθετα, η HDL-χοληστερίνη ή «καλή χοληστερίνη» δρα προστατευτικά απομακρύνοντας την «κακή» LDL-χοληστερίνη από το τοίχωμα των αγγείων και έτσι παρεμποδίζει την εξέλιξη της αρτηριοσκλήρυνσης.

Τα τριγλυκερίδια είναι άλλα λιπίδια που κυκλοφορούν στο αίμα και μπορεί να προέρχονται από τις τροφές ή να συντίθενται από τον ίδιο τον οργανισμό.

Η αύξηση των τριγλυκεριδίων οφείλεται σε διαταραχή του μεταβολισμού του οργανισμού και σε αυξημένη πρόσληψη με το φαγητό. Ο αρρύθμιστος διαβήτης, η αύξηση του βάρους, η κατάχρηση αλκοόλ και κάποια φάρμακα επίσης αυξάνουν τα τριγλυκερίδια.

Οι μακροχρόνιες συνέπειες των αυξημένων τριγλυκεριδίων είναι η στεφανιαία νόσος (σε μικρότερο βαθμό από όσο η αυξημένη χοληστερίνη) και η παγκρεατίτιδα (σοβαρή οξεία κατάσταση με δυνατό πόνο στην κοιλιά που χρειάζεται άμεση εισαγωγή σε νοσοκομείο) και παρατηρείται σε περιπτώσεις μεγάλης αύξησης των τριγλυκεριδίων στο αίμα (>1.000 mg/dl).

Φυσιολογικές τιμές

Όσο χαμηλότερες είναι οι τιμές της ολικής και της «κακής» LDL-χοληστερίνης και όσο υψηλότερες οι τιμές της «καλής» HDL-χοληστερίνης, τόσο το καλύτερο, δηλαδή τόσο μειώνεται η πιθανότητα εμφάνισης ενός καρδιακού επεισοδίου. Οι ιδανικές τιμές των λιπιδίων αίματος φαίνονται στον παρακάτω πίνακα.

Αν οι τιμές της χοληστερίνης ξεπερνούν αυτά τα όρια πρέπει να γίνεται μακροχρόνια προσπάθεια για τη μείωσή τους με δίαιτα, σωματική άσκηση και ενδεχομένως και φάρμακα.

Η αύξηση της χοληστερίνης πρέπει να επιβεβαιωθεί με επανειλημμένες μετρήσεις (απαιτούνται τουλάχιστον 2 μετρήσεις). Στους αρρώστους με πολύ μεγάλο κίνδυνο για καρδιακά επεισόδια (προηγούμενο έμφραγμα ή εγκεφαλικό επεισόδιο, διαβήτης, συνύπαρξη πολλών παραγόντων κινδύνου ή πολύ αυξημένες τιμές χοληστερίνης), συνήθως χρειάζεται άμεση έναρξη φαρμακευτικής θεραπείας (πάντα μαζί με δίαιτα). Στις άλλες περιπτώσεις που είναι οι συνηθέστερες ο γιατρός μπορεί να περιμένει 3-6 μήνες πριν αποφασίσει να χορηγήσει φάρμακα.
 

Πώς μειώνεται η χοληστερίνη χωρίς φάρμακα;

Η μείωση του βάρους του σώματος στα υπέρβαρα άτομα μειώνει την ολική χοληστερίνη και τα τριγλυκερίδια.

Επίσης πρέπει να γίνει αλλαγή του τρόπου ζωής και των διατροφικών συνηθειών και να ακολουθηθεί μια σωστή και υγιεινή διατροφή. Η συστηματική σωματική άσκηση επίσης βοηθά σημαντικά μειώνοντας την «κακή» LDL-χοληστερίνη και κυρίως αυξάνοντας την «καλή» HDL-χοληστερίνη.

Περιορίστε τα τρόφιμα που είναι πλούσια σε κορεσμένο λίπος, όπως λιπαρά κρέατα (αρνί, χοιρινό), ζαμπόν, μπέϊκον, λιπαρά τυριά, βούτυρο, μαργαρίνες, πλήρη γαλακτομικά προϊόντα, κρέμα σαντιγί, αβοκάντο, ξηροί καρποί, κύβοι ζωμού κότας, βοδινού και λαχανικών.

Περιορίστε τα τρόφιμα που είναι πλούσια σε χοληστερίνη, όπως κρόκος αυγού, βούτυρο, κρέμα γάλακτος, εντόσθια, μυαλά, αρνί, γαρίδες, μύδια, αστακός, πλήρη γαλακτομικά προϊόντα, μαγιονέζα.

Συμπεριλάβετε στο διαιτολόγιό σας άπαχα ή ημιάπαχα γαλακτομικά προϊόντα (γάλα, γιαούρτι), άπαχα τυριά (άλιπη μυζήθρα, άλιπο ανθότυρο), όσπρια, ψωμί και δημητριακά ολικής αλέσεως, καθώς και φρούτα και λαχανικά.

Αφαιρείτε το ορατό λίπος από το κρέας και αποφεύγετε τα τηγανιτά. Χρησιμοποιείτε σάλτσες και γαρνιτούρες με ελάχιστο λίπος.

Χρησιμοποιείτε μόνο ελαιόλαδο στο μαγείρεμα και σε μικρές ποσότητες.

Περιορίστε την κατανάλωση αλκοόλ.

Από το σύνολο των ημερησίων θερμίδων, οι πρωτεΐνες (λευκώματα) πρέπει να αποτελούν το 15% του συνόλου, το λίπος 30% και οι υδατάνθρακες το υπόλοιπο (πάνω από 50% των ημερήσιων θερμίδων).

Να κάνετε άσκηση περίπου μισή έως μία ώρα την ημέρα τις περισσότερες μέρες της εβδομάδας (όχι λιγότερες από τρεις). Να προτιμάτε το γρήγορα περπάτημα, το ποδήλατο, την κολύμβηση, κ.λπ.

Υπάρχουν επίσης τροφές εμπλουτισμένες με φυτικές στερόλες (γάλα, γιαούρτι, μαργαρίνη) που μπορούν να μειώσουν κατά 10% την κακή LDLχοληστερίνη.
 

πηγή

Ελληνική Εταιρεία Μελέτης της Υπέρτασης